- Sigorta Hukuku
- 3 Aralık 2025
2025 Araç Değer Kaybı Tazminatı Rehberi
Hasar gören aracın onarım maliyetinin, piyasa değerinin %65-75 yüzdesini aşması durumunda, araç “Pert Total” diğer bir deyişle tam hasar olarak ilan edilir. Bu durumda sigorta şirketinin araç malikine ödediği tazminata “Pert Bedeli” veya “Pert Total Tazminatı” adı verilir. Bir aracın trafik kazası, yangın, sel veya başka bir haksız fiil sonucu onarılamayacak derecede hasar görmesi, araç sahipleri için ciddi bir mali kayıplara neden olur.
Bu makalede, pert bedelinin ne olduğu, nasıl hesaplandığı, hukuki süreçteki kritik noktalar, “Bakiye Pert Bedeli” talebi ve sigorta şirketleri ile olan ilişki detaylı bir şekilde anlatılmıştır.
Pert Olma Kavramı ve Pert Bedelinin Tanımı
Bir aracın pert olması, sadece ciddi hasar görmesi anlamına gelmeyip aynı zamanda hasarın onarılmasının EKONOMİK OLMAMASI anlamına da gelmektedir. Ayrıca onarım massrafı aracın rayicinin %65-75’ini aşması gerekir.
Pert Olma Kavramı ve Pert Bedelinin Tanımı
Bir aracın pert yani tam hasarlı olarak kabul edilmesi, onarım maliyetinin aracın piyasa değerinin belirli bir yüzdesini aşması durumunda gerçekleşir. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğinin genel uygulamasına göre bu oran, genellikle %65 ila %75 arasında değişmektedir. Ancak bazen aracın onarım masrafı %65-75’i bulmadığı halde ekonomik olarak perte ayrılması uygun görülebilir.
|
Pert Olma Kriterleri |
Açıklama |
|
Ekonomik Eşik |
Aracın tamir masrafının, kaza anındaki piyasa rayiç değerinin %65-%75’lik kısmını geçmesi halinde PERT KARARI verilir. |
|
Hasarın Kapsamı |
Hasarın sadece yüzey veya parça bazında değil, aracın gövdesi, şasesi, motoru gibi ana taşıyıcı ve donanım aksamını geri dönülmez şekilde etkilemesi durumunda PERT KARARI verilir. |
|
Durum |
Çarpışma, yangın, sel/su baskını, hırsızlık gibi durumlar bulunduğunda araç, tamir edilemeyecek derecede hasarlı veya eksik olması haline gelir. Bu durumda PERT KARARI verilir. |
Pert Bedelini Etkileyen Faktörler
Sigorta şirketinin ödeyeceği pert bedeli, aracın kaza anındaki piyasa rayiç bedeline eşittir. Sigorta şirketleri genellikle bu bedeli eksik ödemektedir. Bu durumda pert-fark bedeli oluşur. Pert fark bedeli için yasal yollara başvuru yapılabilir. Rayiç bedeli belirleyen temel faktörleri şu şekilde tasnif edebiliriz. Buna göre;
- Temel Araç Bilgileri: Marka, model, yıl, motor hacmi, vites tipi ve kilometre bilgileri aracın rayicini belirlemektedir.
- Ek Donanımlar: Standart donanım dışındaki özel aksesuarlar, orijinal olmayan ancak araca değer katan donanımlar rayici belirleyen unsurlardır. Ancak uygulamada sigorta şirketleri bu ekleri kabul etmemektedir.
- Piyasa Değeri Ortalaması: Benzer araçların o dönemdeki güncel satış ilanlarının ortalama fiyatları rayici belirlemektedir.
Pert Bedeli Hesaplama Süreci ve Bakiye Pert Bede
Pert bedelinin hesaplanması, sigorta şirketleri ve araç sahiplerine göre farklı hesaplandığından çoğunlukla ihtilaf konusu olmaktadır. Zira rayicin belirlenmesinde malikler, güncel fiyatları ve stabil olmayan piyasa koşullarını baz alırken sigorta şirketleri ise poliçede azami poliçe rayicini dikkate almaktadır.
Araç Değer Kaybınızı Hemen Hesaplayın
Trafik Kazası Tazminat Hesaplama
Pert Bedeli Nasıl Belirlenir?
Sigorta şirketleri aracın rayiç bedelini belirlerken aşağıdaki unsurları göz önüne alarak tespit yapmaktadır. Buna göre;
- Ekspertiz Raporu: Sigorta şirketinin görevlendirdiği bağımsız eksper, aracın hasarını ve piyasa değerini tahmin eden bir rapor hazırlamaktadır. Ancak eksper sigorta tarafından atandığından araç malikleri tespit edilen bu bedeli düşük görebilmektedir.
- Piyasa Araştırması: Araç satış siteleri ve otomotiv pazarları taranarak benzer araçların fiyatlarının ortalaması alınır.
- Şirket Veri Tabanları: Sigorta şirketlerinin kendi bünyesindeki büyük araç veri tabanları kullanılmak suretiyle rayiç belirlenmektedir.
Sigorta şirketleri, genellikle kendi lehlerine olacak şekilde piyasa ortalamasının altında bir değer belirlemeye çalışmaktadır. Bu durumda araç malikleri yasal yollara başvurarak gerçek rayicin tespitini talep edebilirler. Bununla birlikte hak sahipleri ihtiraz-i kayıt ile sigortanın teklifini kabul edip bakiye pert bedeli için ek dava açabilirler.
Bakiye Pert Bedeli Nedir ve Nasıl Talep Edilir?
Sigorta şirketinin ödediği pert bedeli ile aracın gerçek piyasa rayiç değeri arasındaki farka bakiye pert bedeli denilmektedir.
|
Kriter |
Tanım |
Hesaplama Örneği |
|
Gerçek Rayiç Değer |
Bağımsız ve tarafsız Ekspertiz Raporu ile tespit edilen güncel piyasa değeri gerçek rayici verir. |
2.000.000,00-TL |
|
Sigorta Ödemesi |
Sigorta şirketinin malike ödediği miktar şirket tarafından belirlenen rayiçtir. Bu genellikle gerçek rayiçten daha azdır. |
1.750.000,00-TL |
|
Bakiye Pert Bedeli |
Araç malikinin talep edebileceği ek tazminat miktarı pert fark bedelini oluşturur. |
250.000,00-TL |
Bakiye pert bedeli talebinde bulunmak için, araç malikinin, sigorta şirketinin belirlediği rayiç bedelinin düşük olduğunu bağımsız bir ekspertiz raporu ile ispat etmesi ve Sigorta Tahkim Komisyonu veya Mahkemeye başvurması gerekir.
Pert Bedelinden Kim Sorumludur?
Pert bedelini kimin ödeyeceği, kazanın kusur durumu ve araçların sigorta türüne göre değişmektedir. Buna göre;
|
Kaza Durumu |
Mağdur Araçta Kasko Sigortası Var ise |
Mağdur Araçta Kasko Sigortası Yok ise |
|
Kusur Mağdurda (%100 Kendinde) |
Poliçe teminatı dahilinde kendi Kasko Sigortası öder. |
Mağdur zarara Katlanmak zorundadır. Başka bir deyişle tazminat alamaz. |
|
Kusur Karşı Tarafta (%100 Kusursuz) |
Kendi Kasko Sigortası öder. Ödenen bu bedel karşı tarafa rücu edilir. Bununla birlikte karşı tarafın Trafik Sigortası (ZMSS) da sorumludur. |
Karşı Tarafın Trafik Sigortası (ZMSS) öder. ZMSS limiti yetmezse, bakiye kısım için kusurlu şahsa başvurulur. |
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS), üçüncü şahıslara verilen zararı poliçe limiti dahilinde karşılamak zorundadır. Ancak bu limitler pert bedelini karşılamakta yetersiz kalabilir. Bu durumda, eksik kalan bakiye kısım için kusurlu aracın sürücüsü/maliki veya varsa Kasko sigortasına doğrudan başvurulmalıdır.
Pert Kasko Süreci ve Aracın Durumu
Pert total kararı alındıktan sonra araç için izlenen süreç ve mülkiyet durumu önemli bir husustur. Pert araçlarda malikler ve sigorta şirketleri belirli aşamaları izlemekle yükümlüdürler.
Pert Süreci Adımları
Pert-total süreci adımlarını şu şekilde sıralayabiliriz. Buna göre;
- Hasar Bildirimi: Kaza sonrası ilgili sigorta şirketine derhal bildirim yapılır. Bu bildirim Kasko veya Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası olabilir.
- Eksper Değerlendirmesi ve Pert Kararı: Sigorta eksperinin hasar tespiti sonucu, onarım maliyeti / rayiç bedel oranı hesaplanır ve sigorta şirketi “pert” kararı verir. Ancak malik pert kararını kabul etmek zorunda değildir.
- Tazminat Teklifi ve Uzlaşma: Sigorta şirketi, belirlediği rayiç bedeli üzerinden tazminat teklifi sunar. Malik bu teklifi kabul etmek zorunda değildir. Ayrıca ihtiraz-i kayıtla kabul de edebilir.
- Tazminat Ödemesi ve Araç Mülkiyeti: Eksper raporunun onaylanmasıyla poliçe teminat tutarı üzerinden tazminat ödenir. Ödenen tazminatı eksik olduğu tespit edilirse sigorta aleyhine pert fark bedeli için dava açılabilir.
Sovtaj Bedeli ve Pert Araç
Pert olan aracın kaza sonrası hurda veya kullanılabilir parçalarının piyasa değerine Sovtaj Bedeli diğer bir deyişle Hurda Değeri denilir. Pert bedeli hesaplamasında bu durum önemli olup rayiç belirlemede ve hak sahibine ödenen tazminatta farlılık arz etmektedir. Buna göre;
|
Sovtajın Durumu |
Sigorta Şirketinin Yaptığı Ödeme |
Aracın Mülkiyeti |
|
Sovtaj Sigorta Şirketinde Kalırsa |
Aracın Tam Rayiç Bedeli ödenir. Örneğin gerçek rayiç 2.000.000,00-TL ise hak sahibine bu bedel ödenmelidir. |
Pert araç sigorta şirketine teslim edilir. |
|
Sovtaj Araç Sahibinde Kalırsa |
Rayiç Bedel – Sovtaj Bedeli ödenir. Örneğin 2.000.000,00-TL – 500.000,00-TL = 1.500.000,00-TL şeklinde ödeme yapılır. |
Pert araç araç sahibinde kalır ve trafikten men edilerek hurdaya ayrılır. |
Pert Belgesi ve Hurdaya Ayırma
Pert kararı sonrasında araç malikine ödeme yapılır ve araç ya hurdaya ayrılır ya da ihale yoluyla satılır. Pert Belgesi diğer bir deyişle Trafikten Çekme Belgesi, aracın ruhsatı ve gerekli diğer belgelerle birlikte yetkili Trafik Tescil Şube Müdürlüğünden alınır. Bu işlem, aracın yasal olarak trafikte kullanılmasını engeller. Aksi takdirde vergisel boyutuyla malike çeşitli külfetler çıkmaktadır.
Pert Sürecinde Hak Kaybı Yaşanmaması İçin Yapılması Gerekenler
Pert total sürecinde en büyük sorun, sigorta şirketinin sunduğu tazminat miktarının düşük olmasıdır. Hak kaybını önlemek için şu adımlar takip edilmelidir. Buna göre;
- Poliçe Klozlarının İncelenmesi: Kasko poliçelerinde pert durumuyla ilgili yer alan muafiyet ve teminat kısıtlamaları incelenmelidir. Poliçeler birer özel hukuk sözleşmeleri olduğundan klozlar bağlayıcıdır.
- Rayiç Bedel Tespiti: Sigorta şirketinin teklifini kabul etmeden önce, aracın gerçek rayiç bedelini belirlemek için bağımsız bir ekspertiz raporu alınmalıdır. Bunun yapılmaması durumunda sunulan teklif ihtiraz-i kayıt ile kabul edilmelidir.
- Zamanında Bildirim: Sigorta şirketine hasarın zamanında bildirilmesi, tazminatın faizinin işlemeye başlaması açısından önemlidir. Zira ihbar süresinin geçmesi tazminat hakkını ortadan kaldırmaz, ancak faiz kaybına neden olmaktadır.
- Hukuki Süreç: Sigorta şirketinin ödediği bedelin yetersiz olduğu durumlarda, Bakiye Pert Bedeli talebi için Sigorta Tahkim Komisyonu veya Asliye Hukuk Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, Tüketici Mahkemesinde dava açılabilir.
Araç Değer Kaybı ve Hasar Bedeli Farkı
Araç değer kaybı ve hasar bedeli araçta yaşanan maddi kayıpları ifade etmektedir. Bu yönüyle her iki tazminat birbirine benzemektedir. Ancak her iki hak da mağduriyetin giderilmesini amaçlasa da, hukuki dayanakları, talep edilme şartları ve hesaplama yöntemleri birbirinden tamamen farklıdır.
Araç Değer Kaybı ve Hasar Bedeli
Her iki tazminat kalemi, aracın uğradığı zararın farklı yönlerini telafi etmeyi amaçlar. Ancak Araç Değer Kaybı, bir aracın trafik kazası nedeniyle hasar görmesi, onarılması ve bu onarımın aracın piyasa değerinde kalıcı bir düşüşe neden olmasına denilmektedir. Tamir işlemi ne kadar kusursuz yapılırsa yapılsın, aracın geçmişinde hasar kaydı oluştuğu için ikinci el piyasasında oluşan bu değer düşüklüğünün parasal karşılığıdır. Değer kaybına Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanununun haksız fiil sorumluluğu hükümleri uygulanır. Onarımın tamamlanmış olması ve aracın tekrar satışa çıkarılması gereklidir.
Hasar bedeli ise aracın kazadan sonra bakım ve onarım ile değişen parçalar ve aracın kaza öncesi haline gelmesi için yapılan tüm masrafları kapsamaktadır. Bu masraflar içerisinde işçilik, kdv de dahildir. Araç hasar bedeli doğrudan zarar iken değer kaybı ise yansıma zarardır. Bu yönüyle her iki tazminat birbirinden ayrılmaktadır.